1ـ چاقی یک بیماری مزمن است و مثل هر بیماری مزمن دیگری درمان آن نیاز به زمان دارد.
2ـ هرگز در درمان چاقی خود از دارو استفاده نکنید، چرا که دارو غذا نیست و در هر حال دارای عوارضی میباشد.
3ـ در درمان چاقی خود هیچگاه عجله نداشته باشید، یادتان باشد که رژیم غذایی با کاهش وزن تدریجی علاوه بر اینکه قابل تحملتر است، عوارضی نداشته، تقریباً غیر قابل بازگشت میباشد.
4ـ چاقی با بسیاری از بیماریها چه مستقیم و چه غیرمستقیم ارتباط دارد مانند: هیپرتانسیون (افزایش فشار خون)، آترواسکلروز (سختشدن جدار رگها)، بیماریهای کبدی و صفراوی (بیشتر سنگ کیسة صفرا)، آرتریتها از جمله آرتروز (استخوانهای هر شخص برای وزن سلامت او طراحی شده است)، اختلالات تنفسی، نقرس، واریس، نازایی، مسمومیت حاملگی، هیرسوتیسم (پرمویی زنان)، چربی بالای خون، فتق و از همه مهمتر احساس محرومیت اجتماعی و حقارت (البته در چاقیهای شدید)
5ـ چاقی باعث کاهش عمر میشود، بطوریکه شرکت بیمة عمر متروپولیتن آمریکا به ازای هر اینچ (5/2سانتیمتر) دور شکم بزرگتر از دور سینه دو سال و به ازاء هر چهار کیلوگرم اضافه وزن یک سال کاهش عمر درنظر میگیرد.
6ـ در درمان برخی از بیماریها قبل از مصرف دارو رژیم غذایی داده میشود و چه بسا با رعایت رژیم غذایی نیازی به مصرف دارو نباشد. از جملة این بیماریها میتوان از: افزایش فشار خون، افزایش قند خون و افزایش چربی خون نام برد.
7ـ علل چاقی : الف) فشارهای درونی، استرسها و افسردگیها
ب) ثانویه به بیماریهایی ازقبیل : هیپوتیروئیدیسم (کمکاری تیروئید)، اختلالات هیپوتالاموس و …
ج) مصرف بعضی داروها مثل داروهای ضد بارداری، ضدافسردگی و ضداضطراب و کورتونها
د) اختلال تغذیهای (دریافت بیشتر انرژی و کمی فعالیت)
ه) ژنتیک: 30% علت چاقیها را شامل میشود.
از تمامی این عوامل اختلال تغذیهای و یا اگر بهتر گفته شود عادات بد غذایی از همه مهمتر است، بطوریکه اگر شخصی علاوه بر نیاز روزانهاش هر روز یک نان سوخاری (که بسیار کالری کمی دارد) اضافه بخورد، بعد از 20 سال پانزده کیلوگرم اضافهوزن پیدا خواهد کرد.
8ـ درمانهای چاقی به چهار دستة دارویی، استفاده از وسایل و شیوههای مخصوص، جراحی و رژیمدرمانی تقسیم میشوند.
الف) درمان دارویی:
ـ داروهای دیورتیک (ادرارآور): که به سرعت با ازدست رفتن آب بدن شخص دچار کاهش وزن (دقت کنید: کاهش وزن نه لاغرشدن) میشوند که از نظر علمی نه تنها صحیح نیست بلکه خطرناک نیز میباشد. اکثر مؤسساتی که در تبلیغات خود کاهش وزن سریع را نوید میدهند از این روش استفاده میکنند.
ـ داروهای هورمونی: مثل داروهایی که باعث پرکاری غدة تیروئید میشوند. این داروها نیز با افزایش کاتابولیسم (مصرف انرژی یا سوخت) باعث کاهش وزن و همچنین لاغرشدن میشوند که این روش نیز به دلیل اینکه در روند طبیعی بدن اختلال ایجاد میکند، ازنظر علمی صحیح نبوده خطرناک میباشد.
ـ داروهای ملین: این داروها با دفع مواد غذایی بدن و جلوگیری از جذب مواد باعث کاهش وزن میشوند که واضح است در درازمدت باعث سوءتغذیه و کمبود بعضی مواد موردنیاز بدن خواهند شد. ضمن اینکه خود نیز عوارضی از قبیل شکمدرد و … دارند.
این داروها همانگونه که از نامشان پیداست با کاهش دادن اشتهای شخص باعث کمخوردن و کاهش دریافت انرژی میشوند. عوارض آنها بیشتر سوءتغذیه، ریزش مو، ضعف و افسردگی میباشد. سرگروه این داروها که در ایران زیاد مصرف میشود فن فلورامین میباشد که از سال 1998 مصرف آن به دلیل ایجاد عوارض روی دریچه های قلب ، در آمریکا ممنوع شده و از فارماکوپه آمریکا حذف شده است .
ـ داروهایی که مانع جذب چربی میشوند: این داروها که امروزه موردمصرف زیادی پیدا کرده و تبلیغات زیادی در مورد آن انجام میشود با اتصال به چربی مواد غذایی مانع جذب آنها میشود و بدینوسیله کالری کمتری به بدن میرسد. به دلیل اینکه در رژیم غذایی افراد ایرانی بر خلاف غربیها مواد نشاستهای بیشتر است، مصرف آنها کاملاً مؤثر نبوده همچنین این داروها برخلاف تبلیغات انجام شده روی چربی بافتهای بدن تأثیری ندارد. لذا فقط تا زمان مصرف مؤثر بوده ضمن اینکه به دلیل عدم جذب ویتامینهای محلول در چربی مثل ویتامین K,A,D,E شخص دچار کمبود این ویتامینها شده و همچنین این داروها قیمت بالایی دارند. در حال حاضر تحقیقات روی این داروها انجام میشود که دارویی ساخته شود که روی چربی بافت بدن هم مؤثر باشد. اگر چنین دارویی ساخته شود جای تمامی رژیمهای تغذیهای را خواهد گرفت.
ب) استفاده از وسایل و شیوههای مخصوص: عبارتند از: سونا، ترموتراپی (استفاده از گرمای موضعی) ماساژ درمانی، کمربند لاغری، طب سوزنی، کرمها، پمادها، ژلها، گوشوارة لاغری که همگی اینها از نظر علم پزشکی و تغذیه مورد قبول نمیباشند و همگی کمابیش باعث ایجاد عوارض میشوند. ضمناً بیشتر این راهها بجای کاهش وزن یا لاغری فقط باعث کاهش سایز میشوند.
ج) درمانهای جراحی: در موارد چاقیهای بسیار شدید انجام میشود. شامل برداشتن قسمتهایی از روده یا معده، بالونگذاری داخل معده برای کاهش حجم آن و برداشتن چربی زیر پوست شکم با ساکشن یا لیزر که همگی اینها به دلیل عوارض شدیدی که دارند زیاد مورد توجه نیستند.
د) رژیم درمانی:
ـ آب درمانی: یکی از روشهای قدیمی است و بعد از پایان دوره به دلیل محرومیت شدید غذایی اختلالات گوارشی بهمراه دارد. علاوه بر عوارض شدید جسمانی فقط برای مدت کوتاهی میتواند قابل تحمل باشد.
ـ کاهش وزن از طریق ورزش: ورزش یکی از روشهای بسیار مناسب برای برخورداری از جسم سالم و وزن ایدهآل است. کاهش وزن فقط از طریق ورزش مشکل و دشوار است چرا که مثلاً برای کاهش یک کیلوگرم وزن باید 20 ساعت پیادهروی کرد.
ـ کاهش وزن از طریق رژیم غذایی: حذف یک وعدة غذایی مثل صبحانه یا شام از جملة این روشهاست که با حذف صبحانه فرد دچار افت قند خون طی روز و کاهش کارآیی روزانه و پرخاشگری شده و درضمن در وعدههای بعدی با پرخوری جبران میشود. ضمن اینکه سوءتغذیه نیز از عوارض آن است. بهترین شیوه در این مورد، رژیم غذایی بر مبنای علمی آن است که در آن تمام مواد مورد نیاز بدن در رژیم غذایی تأمین میشود.
ـ کاهش وزن از طریق رژیم غذایی همراه با ورزش: این روش بهترین و اصولیترین روش برای کاهش وزن و داشتن وزن ایدهآل است. در این روش از یک رژیم غذایی برنامهریزی شده همراه با ورزش متعادل (مانند پیادهروی) استفاده میشود. این روش سلامت جسم و روح را به ارمغان میآورد و عوارضی مانند ریزش مو و چروکیدگی پوست و … را درپی نخواهد داشت. در طی رژیم باید عادات غذایی گذشته را ترک کنید و به عادات غذایی جدید انس بگیرید که این مهمترین اصل در درمان چاقی است.
با توجه به موارد فوق بهترین و سالمترین راه حل ارائهشده در مورد درمان چاقی این موارد میباشد:
الف) رژیم غذایی صحیح ب) ورزش مناسب و کافی ج) تغییر رفتار و اصلاح عادات بد غذایی
9ـ در هر رژیم غذایی صحیح باید این گروههای غذایی وجود داشته باشد: شیر و لبنیات، حبوبات و غلات، میوه و سبزیجات، گوشت
10ـ رژیم غذایی باید:
ـ تأمین کنندة انرژی مورد نیاز روزانه باشد.
ـ تأمین کنندة ریزمغزیها باشد(موادی که به مقدار بسیار کم باید در غذا وجود داشته باشد)
ـ بر اساس فرهنگ غذایی ایرانی باشد.
ـ تنوع لازم را داشته باشد.
11ـ در یک رژیم غذایی اصولی کاهش وزن تدریجی است. بطوریکه حداکثر یک کیلوگرم در هفته مجاز به کاهش وزن میباشیم. به همین دلیل باید حوصله داشته و با دقت برنامة خود را اجرا کنید. ضمناً اگر قبل از رژیم عکسی از خود داشته باشید بهتر خواهد بود. توجه داشته باشید با کاهش وزن (درحقیقت رسیدن به وزن ایدهآل) جوانتر هم به نظر خواهید رسید
1ـ لاغری یک مکانیسم مزمن است و درمان آن مثل هر پروسة مزمن دیگری نیاز به زمان دارد.
2ـ هرگز در درمان لاغری خود از دارو استفاده نکنید، چرا که دارو غذا نیست و در هر حال دارای عوارضی میباشد. (به استثنای داروهای اشتهاآور و تقویتی که توسط پزشک تجویز میشود)
3ـ در درمان لاغری خود هیچگاه عجله نداشته باشید، یادتان باشد که رژیم غذایی با افزایش وزن تدریجی علاوه بر اینکه قابل تحملتر است، عوارضی نداشته، تقریباً غیر قابل بازگشت میباشد.
4ـ علل لاغری :
الف) فشارهای درونی، استرسها و افسردگیها
ب) ثانویه به بیماریهایی ازقبیل : هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)، دیابت (بیماری قند خون بالا)، بیماریهای انگلی،
بیماریهای گوارشی و …
ج) اختلال تغذیهای (دریافت کم کالری و زیادی فعالیت)
د) ژنتیک
5ـ درمانهای لاغری به دو دستة دارویی و رژیمدرمانی تقسیم میشوند.
الف) درمان دارویی:
ـ داروهای اشتهاآور: این داروها با افزایش اشتها سبب بیشتر خوردن شده، دریافت انرژی توسط بدن را افزایش میدهند. سردستة این داروها که در ایران بسیار استفاده میشود، سیپروهپتادین میباشد. علاوه بر این داروهای تقویتی مثل ویتامینها همچنین عناصر کمیاب مثل روی نیز کاربرد دارند. تمامی این داروها زمانی مؤثرند که شخص از هر نظر سالم باشد.
ـ داروهایی که با احتباس نمک و بدنبال آن آب باعث افزایش وزن میشوند: از این گروه دارو میتوان از کورتونها نام برد. این داروها با احتباس آب و نمک باعث عوارض زیادی برای بدن شده علاوه بر این عوارض گوارشی، استخوانی و … دیگری نیز دارند.
ـ داروهایی که با کاهش متابولیسم بدن باعث افزایش وزن میشوند: این داروها به صورت کاذب کمکاری تیرویید ایجاد کرده، با کاهش متابولیسم بدن سبب افزایش وزن میشوند. این گروه نیز با توجه به برهمزدن نظم طبیعی بدن باعث ایجاد عوارض میشوند.
ب) رژیمدرمانی :
ـ ارائة برنامة کامل و علمی از نظر علم تغذیه: اگر شخص کاملاً از نظر بیماریهای عامل لاغری بررسی شده و در حال سلامت باشد، با استفاده از یک رژیم استاندارد که تمام مسائل تغذیهای در آن رعایت شده باشد قادر به افزایش وزن خواهد بود.
6ـ با توجه به موارد فوق بهترین و سالمترین راه حل ارائهشده در مورد درمان لاغری این موارد میباشد:
الف) رژیم غذایی صحیح
ب) ورزش مناسب و کافی
7ـ در هر رژیم غذایی صحیح باید این گروههای غذایی وجود داشته باشد:
شیر و لبنیات، حبوبات و غلات، میوه و سبزیجات، گوشت
12ـ رژیم غذایی باید:
ـ تأمین کنندة انرژی مورد نیاز روزانه باشد.
ـ تأمین کنندة ریزمغزیها باشد (موادی که به مقدار بسیار کم باید در غذا وجود داشته باشد)
ـ بر اساس فرهنگ غذایی ایرانی باشد.
ـ تنوع لازم را داشته باشد.
13ـ در یک رژیم غذایی اصولی افزایش وزن تدریجی است. بطوریکه حداکثر یک کیلوگرم در ماه میتوانید افزایش وزن داشته باشید. به همین دلیل باید حوصله داشته و با دقت برنامة خود را اجرا کنید. ضمناً اگر قبل از رژیم عکسی از خود داشته باشید بهتر خواهد بود
در آغاز باید پرسید چاقی چیست و شیوع آن در نزدافراد جامعه چگونه است یا به عبارتی دلایل اصلی اضافه وزن و چاقی چه چیزهایی هستندچاقی حالتی است که چربیهای بافت بدن زیاد می شود فرد چاق کسی است که دارای توده چربی اضافی در بدن است . از خصوصیات چاقی این است که توده چربی بدن بیش از سایر ترکیبات بدن می باشد. یکی از معضلات بهداشتی جدی چاقی است که باعث کاهش طول عمر می گررد و کیفیت زندگی شخصی مبتلا را تهدید می کند . افراد چاق از خطر بیماری قلبی – عروقی – کلسترول خونی بالا ، فشار خون ، دیابت ، بیماری تنگی نفس ، استئوآرتریت و انواع خاصی از سرطانها ، بیشتر تهدید می شوند. در مطالعات سرشماری ، اضافه وزن تحت عنوان زیاد بودن وزن نسبت به وزن مطلوب بدن ( بیشتر از 120 درصد وزن مطلوب ) یا داشتن توده بدن(BMI) بیشتر از 29.3 برای زنان و 29.8 برای مردان تعریف می شود .مبارزه کردن با چاقی و اختلالات مربوط به غذا خوردن کار ساده ای نیست بسیاری از افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن الگوی نامناسبی در روش زندگی خود دارند که مهم ترین آنها زیاد خوردن و نداشتن فعالیت بدنی است در حالی که دیگران عادتهای غذایی و یا ورزشی خود را توسعه داده اند . عدم تعادل انرژی بدن منجر به افزایش وزن می شود . زمانی که کالری دریافتی با کالری هزینه ای برابر باشند . تعادل انرژی برقرار است و فرد چاق نمی گردد در غیر اینصورت حالت فرد چاق می گردد یا لاغر ( که در حالت اول کالری دریافتی بیشتر از کالری هزینه ای است و در حالت دوم بالعکس ). رژیم غذایی نامناسب ، زیاد خوردن ، اختلالات هورمونی ، نداشتن فعالیت بدنی می تواند به تعادل مثبت انرژی منجر شود که پیامد آن افزایش وزن و چاقی است دلیلی که بیشتر موجب چاقی کودکان و بزرگسالان می شود کمبود فعالیت بدنی است تا زیاد خوردن یکی دیگر از دلایل چاقی ، اختلالات متابولیکی ناشی از عدم تعادل هورمونی است که درصد آن بسیار اندک و سهم آن به 1 در 1000 می رسد . هورمون نیروکسین ، نقش فوق العاده مهمی در تنظیم RMR دارد . ناکافی بودن مقدار این هورمون می تواند به دلیل تومورهای تیروئیدی یا فقدان ید در رژیم غذایی باشد . تولید ناکافی تیروکسین می تواند به کاهش آر ام آربه میزان 30 تا 50 درصد منجر شود. اگر انرژی دریافتی و مصرفی بر طبق عمل تیروکسین تنظیم شود پیامد آن ایجاد تعامل مثبت انرژی است که منجر به افزاش وزن می شود . کلیدی ترین عامل جلوگیری از چاقی عبارت است از کنترل شدید غذای دریافتی و انرژی مصرفی به این موضوع به ویژه هنگام اوج رشد نو جوانی و بلوغ از اهمیت چشمگیری برخوردار است . کاهش کالری دریافتی و افزایش انرژیمصرفی دوعاملی هستند که بالقوه می توانند افزایش تعداد سلولهای جدید چربی را به تاخیر اندازند و اندازه سلولهای چربی موجود را کنترل کنند.اضافه وزن و چاقی ممکن است بر اثر عوامل روانی به وجود آیند برخی اشخاص مبتلا به اضافه وزن و چاقی ازغذا و غذا خوردن به عنوان یک ساز و کار کنارآمدن یا بک ساز و کار دفاعی استفاده می کنند . کسانی که بی اختیار می خورند ممکن است با خرودن درصد کناردر آمدن با احساسات نا امنی ، اظطراب فافسردگی ،تنهایی ، استرس و تنش باشند تا تامین حس گرسنگی در چنین مواقعی باید به افراد کمک شود تا این حقیقت را درک کنند که آنها بی اراده می خوردند . بهترین مبارزه با اضافه وزن و چاقی چیست ، باید غذا خرودن را جدا کنترل کنیم و فعالیت بدنی را بخشی از روش زندگی خود سازیم . از طریق ورزشهای هوازی ، شرکت در فعالیت های تفریحی مثل بولینگ ، گلف ، تنیس ، و حرکات رتیمیک ، افزایش فعالیت بدنی در زندگی روزانه چه در خانه و چه در محل کار ، بین آنچه می خورید و آنچه مصرف می کنید از طریق فعالیت بدنی تعادل برقرار سازید و وزن خود را ثابت نگه دارید آن نوع رژیم غذایی را انتخاب کنید که محصولات غذایی ، سبزیجات ، میوه جات فراوانی داشته یباشد ،آن رژیم غذایی را انتخاب کنید که از چربی – چربی اشباع و کلسترول کمی برخوردارباشد ، آن نوع رژیم غذایی را انتخاب کنید که نمک و سدیم آن در حد متوسط باشد . شیوه کار در کنترل و کاهش وزن : یک رژیم غذایی کاملاً متعادل برای تغذیه خوب که حاوی کربوهیدرات ، پروتئین ،چربی ، ویتامینها و املاح معدنی و اب باشد . کاستن از وزن باید تدریجی و مقدار آن نباید بیشتر از 2 پوند (0.90کیلوگرم ) در هفته باشد ، کالری دریافتی باید به میزان 1200 کیلو کالری در روز محدود شود وکسری کالری روزانه نباید بیشتر از1000 کیلو کالری در روز باشد ، برای از دست دادن 1 پوند چربی (0.45 کیلوگرم ) کسری کالری به میزان 3500 کیلو کالری ضروری است .
علت اصلی چاقی عبارت است از کمبود فعالیت بدنی نه نه زیاد خوردن ، برای کاستن از وزن چربیها ورزش هوازی ،باید روزانه یک یا دوبار در روز انجام شود ، یک راه عالی برای حفظ توده بدون چربی ( برای برنامه های کاهش وزن )و افزایش FFM ( در برنامه های افزایش وزن ) تمرینهای ورزش مقاومتی است . برای به حداکثر رساندن کاهش چربی و به حداقل رساندن کاهش بافت خالص فعالیت ورزشی کار آمدتر است تا رزیم غذایی ، برای به حداکثر رساندن کل انرژی مصرفی ، ورزش کم شدت طولانی مدت موثرتر است از ورزش پر شدت کوتاه مدت .
مضرات چاقی در افراد به صورتهای زیر دیده می شود :
الف ) نشانه های زیادی از بیماریهای قلبی عروقی در افراد چاق دیده می شود .
ب) مرگ و میر در سنین جوانی در کسانی که چاق هستند بیشتر دیده می شود و انتظار زندگی به شدت کاهش پیدا می کند .
ج) چاقی در اندامهای تحتانی از برگشت خون به قلب جلوگیری کرده و این میتواند عاملی برای ایجاد دوار پس باشد .
د) آنها که بیشاز اندازه چاق هستند فشار زیادی به مفاصل ران و زانو و کمر آنها وارد شده و ناراحتیهای بیشتری نسبت به افراد لاغر احساس می کنند.
ه) چاقی با بیماری قندی ارتباط بسیار نزدیکی دارد و افراد چاق در معرض ابتلای این بیماری هستند.
ل) سطح کلسترول افراد چاق بیش از افراد عادی است همچنین تری گلیسرید آنها بالاست .
م) چاقی عوارض دیگری نیز دارد که سلامتی افراد را تهدید می کند مثل سیروزکبدی و ناراحتی تنفسی .
ن) افزایش میزان چربی های بدن می تواند احتمال تحلیل رفتن حافظه و قدرت ذهنی را در افراد به شدت بالا برد.
ی) نشان داده شده که افراد چاق نیاز بیشتری به اعمال جراحی پیدا می کنند.
درصد چربی بدن بیش از 25 درصد مردان و 30 درصد در زنان با افزایش خطر بیماری مرتبط است .
چاقی بر اثر عومال زیر می تواند ایجاد شود :
علل چاقی:
الف) فشارهای درونی، استرسها و افسردگیها
ب) ثانویه به بیماریهایی ازقبیل : هیپوتیروئیدیسم (کمکاری تیروئید)، اختلالات هیپوتالاموس و …
ج) مصرف بعضی داروها مثل داروهای ضد بارداری، ضدافسردگی و ضداضطراب و کورتونها
د) اختلال تغذیهای (دریافت بیشتر انرژی و کمی فعالیت)
ه) ژنتیک: 30% علت چاقیها را شامل میشود.
از تمامی این عوامل اختلال تغذیهای و یا اگر بهتر گفته شود عادات بد غذایی از همه مهمتر است، بطوریکه اگر شخصی علاوه بر نیاز روزانهاش هر روز یک نان سوخاری (که بسیار کالری کمی دارد) اضافه بخورد، بعد از 20 سال پانزده کیلوگرم اضافهوزن پیدا خواهد کرد