بسیاری مطالب نادانسته درباره‌ی دگرگونیهای اقلیمی اروپا و آسیا در ده هزار سال اخیر در میان هست. یخهای آخرین یخبندان خرد خرد پس رفتند و دورانی دراز از دست و آب و هوای دشتی در استپهای اروپا پدیدار شد. در حدود 12000 یا 10000 سال پیش جنگلها جای دشتها را گرفتند. بر اثر این دگرگونیها شکارگران اسبهای پست قد، جای به ماهیگیران و شکارگران آهوان جنگل ماگدالنی دادند و اینان نیز جای به گله‌داران و کشاورزان نوسنگی پرداختند. تا چند هزار سالی هوای اروپا گویا گرمتر از امروز بوده است. دریایی پهناور از بالکان تا آسیای میانه و تا روسیه‌ی میانه را در برگرفته بود و بر اثر پس روی آب این دریا هوای جنوب روسیه و آسیای میانه رو به شدت رفت و در همین هنگام نیز تمدنهای دره‌های رودها پدید آمد. بسیاری شواهد در دست است که نشان می‌دهد هوای اروپا و آسیای غربی گواراتر و ملایم‌تر بود و نیز گیاهان سرسبز این سرزمینها در 4000 تا 3000 سال پیش بسیار بیشتر از امروزه بوده است. در آن روزگار در جنوب روسیه و ترکستان غربی جنگلهایی بود که امروز جای آن را استپ و بیابان گرفته است. از سویی در میان 1500 و 2000 سال پیش سرزمین میان آرال و خزر خشک‌تر و این دریاچه‌ها خردتر از امروز بوده.
.................................................................................................................................................................................... در اینجا باید یادآور شویم که توتمس سوم فرعون مصر در حدود (سده‌ی پانزدهم پ.م.) در آن سوی فرات گله‌ای از 120 فیل شکار کرد. بر روی دشنه‌ای اژه‌ای که در میسن یافته شده و تاریخ آن به 2000 سال پ.م. می‌رسد صحنه‌ای از شکار شیر نقش شده است. شکارگران سپرهای بزرگ و زوبینهایی دارند و به صف در پس یکدیگر ایستاده‌اند. نخستین مرد از ایشان با زوبین بر شیر زخمی زده است و چون جانور زخمی به سوی او می‌جهد به پشت سپرش پناه می‌جوید. و دومی زخمی به سرش می‌زند تا آنکه شیر از پای درآید. این چنین روش را مازائیان امروز دارند و خاص مردمی است که در سرزمین ایشان شیر فراوان باشد. فراوانی شیر هم نشانه‌ی فراوانی شکار و شکار هم از بسیاری گیاه داستان می‌زند. در حدود 2000 سال پ.م. سخت شدن اقلیم در سرزمینهای میانه‌ی جهان کهن که از آن در گذشته سخن گفتیم موجب شد که آریاییان به سوی جنگلها و دشتهای جنوب که جایگاه مردم متمدن‌تر و آبادی نشین بود روان گشتند.
................................................................................................................................. شیرگویا تا سده‌ی چهارم پ.م. در بالکان پیدا می‌شد. فیلها شاید تا سده‌ی هشتم پ.م. از آسیای غربی برافتاده بودند. شیر که بسیار بزرگ‌تر از شیرهای امروزی بود، تا دوران نوسنگی در جنوب آلمان پیدا می‌شد. یوزپلنگ در یونان و جنوب ایتالیا و جنوب اسپانیا تا آغاز دوران تاریخی (در حدود 1000 پ.م.) وجود داشت.
